Wpis ten moglibyśmy jednocześnie nazwać: Historia jednego przedmiotu, ponieważ będziemy tutaj pokazywali ciekawe eksponaty, jak również ich historię. Jednak głównym naszym celem jest przekazywanie wiedzy na temat biżuterii dawnej, wytłumaczenie rzadko spotykanych lub wręcz zapomnianych pojęć i rozwiązań technicznych zastosowanych w biżuterii antykwarycznej na konkretnych, dostępnych nam przykładach.
Brosza w XIX wieku
W XIX wieku broszka była prawdopodobnie najbardziej popularnym i najczęściej wytwarzanym typem biżuterii. Początkowo ich posiadanie było przywilejem klas zamożnych i arystokracji. Do ich wyrobu stosowano szlachetne metale i najlepszej klasy kamienie. Poziom wykonania był również bardzo wysoki. Począwszy od końca XVIII wieku rosło zainteresowanie naukami przyrodniczymi: astrologią, zoologią, botaniką, które w XIX wieku osiągnęło szczyt. Znalazło to swój wyraz w zdobnictwie, a także w sztuce jubilerskiej. Naturalistyczne przedstawienie kwiatów ułożonych w bukietach czy też w formie gałązek było jednymi z ulubionych tematów biżuterii dziewiętnastowiecznej. W polskich antykwariatach znajdziemy liczne przykłady takich ozdób.
Brosze w kształcie bukietów i gałązek z kwiatami
Broszki z kwiatami, ułożonymi w bukiety lub rozmieszczonymi na gałązkach, noszono i kolekcjonowano przez cały XIX wiek. Egzemplarze wysadzane kamieniami kolorowymi występują rzadziej niż broszki „białe”, czyli diamentowe, dlatego są bardziej poszukiwane i kosztowniejsze. Kolorystycznie przypominają biżuterię typu giardinetto wytwarzaną w XVIII w. Specjalistami od barwnych brosz w kształcie bukietów i gałązek kwiatów wysadzanych różnobarwnymi kamieniami byli wybitni rosyjscy jubilerzy.
En tremblant
Najbardziej spektakularne przykłady tego rodzaju biżuterii mają środkowy kwiat umieszczany lekko powyżej w oprawce na sprężynce zwanej en tremblant. Stary francuski termin oznaczający „drżeć”, w słowniku branży jubilerskiej odnosi się do „drgania” biżuterii przy każdym ruchu. Dotyczy to głównie broszek. Wynalezione w XVIII wieku w paryskich pracowniach technika, polega na montowaniu części biżuterii diamentowej na sprężynach z drutu w celu uzyskania realistycznego ruchu i zróżnicowania wysokości. Ten zabieg nadaje klejnotom większej objętości, przykuwa wzrok dzięki uzyskanemu w ten sposób blaskowi i żywotności. Zamontowane w ten sposób broszki szczególnie efektowne wyglądały w blasku świec. Technika en tremblant była popularna w przypadku biżuterii z motywami kwiatowymi, która zawierała delikatnie drżące główki kwiatowe, a także skrzydła motyla lub ważki zdobione kamieniami.
W tym przypadku rubinowo-diamentowy kwiat bratka jest odkręcany od broszy i można go przytwierdzić do szpili do włosów, w której właśnie zastosowano technikę en tremblant. Taki element można było zdejmować i osadzić wielokrotnie na ozdobnym grzebieniu, tiarze, naszyjniku lub bransolecie, które były częścią większego garnituru. Ten typ rozwiązania wpisuje się w określenie biżuteria modułowa lub wielofunkcyjna – ale o tym innym razem.
Wartość dodana
Biżuteria dawna ma tą niezwykłą wartość, iż poza użytymi materiałami, charakteryzuje się wyjątkowym ręcznym wykonaniem, najczęściej w jednym egzemplarzu. Oprawa kamieni jest niezmiernie delikatna i kunsztownie zrobiona, a diamentów nie przyćmiewają zbędne metalowe elementy. Oglądanie spodnich części broszek pozwala najlepiej ocenić jakość ich wykonania. Dobrze zrobiony klejnot powinien być równie kunsztownie wykonany zarówno na rewersie, jak i od frontu.
Brosza opatrzona cechą złotniczą lub sygnaturą jest warta dwukrotnie więcej, niż ozdoba nieoznakowana. Wartość i niezwykłość tego kompletu podwyższa oryginalne etui.
Brosza-szpila w formie bratka, złoto pr. ~ 0,750, srebro, 79 szt. diamentów w szlifach mieszanych ł. ~ 2,20 ct H-K/Si-P, 65 szt. rubinów fasetowanych okrągłych ł. ~ 4,00 ct, masa: 16,60 g;
dołączono oryginalną metalową szpilę oraz etui – dostępna w KAREA Gemstone Space
Poniżej przedstawiamy jeden z piękniejszych przykładów broszy z zastosowaniem sprężynki en tramblant. A jak Wam się podoba?
